Fransa Mahkemesi'nden veya Noterinden Alınan Boşanma Kararının Türkiye'de Tanınması ve Tenfizi: Kapsamlı Bir Rehber
Fransa Mahkemesi/Noteri Boşanma Kararlarının Türkiye'deki Hukuki Durumu (Reconnaissance et exequatur en Turquie d’un jugement de divorce rendu en France)
Fransa mahkemelerinden veya noterlerinden alınan boşanma kararlarının Türkiye'deki hukuki geçerliliğini sağlamak, ilgili bireylerin medeni durumlarını resmîleştirmesi ve gelecekteki potansiyel hukuki sorunları önlemesi açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu süreç, "tanıma" ve "tenfiz" olarak adlandırılan iki temel hukuki kavram etrafında şekillenmektedir.
Neden Gereklidir?: Fransa’da alınan bir boşanma kararı, Türk hukukuna göre kendiliğinden geçerli değildir. Türk vatandaşları (çifte vatandaşlar ve mavi karta sahipler dahil) veya Türkiye Nüfus kütüğünde evli gözüken kimseler Fransa'da boşanmış olsalar dahi, bu kararın Türkiye'de tanınması veya tenfizi yapılmadığı sürece Türk nüfus kayıtlarında evli görünmeye devam ederler.
Bu durum, yeniden evlenme, miras hakları, soyadı ve nüfus kayıtları değişikliği, çocukların velayeti ve diğer medeni haklar açısından önemli hukuki sorunlara yol açar. Örneğin, kişi Türkiye'de yasal olarak yeniden evlenemezken, miras açısından eski eşiyle hala evli sayılabilir ve evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri devam edebilir. Bu hukuki belirsizliğin giderilmesi için tanıma ve tenfiz süreci zorunludur.
Boşanma kararının yalnızca evliliğin sona ermesiyle ilgili hükmünün Türkiye'de hukuki geçerlilik kazanması için "tanıma" işlemi yeterli görülürken, nafaka, velayet, tazminat gibi icrai (uygulanabilir) nitelikteki hükümlerin Türkiye'de uygulanabilmesi için "tenfiz" kararının alınması gerekmektedir.
Kararın Kesinleşmiş Olması
Tanıma veya tenfiz talebinde bulunulacak yabancı mahkeme kararının, verildiği ülke kanunlarına göre kesinleşmiş olması mutlak bir ön koşuldur. Kararın kesinleştiğini gösteren şerh veya belge, kararın aslının yanı sıra sunulması gereken temel evraklardandır. Bu, kararın artık itiraz veya temyiz yoluyla değiştirilemez hale geldiğini ve nihai bir hüküm niteliği taşıdığını gösterir.
Fransa ile Durum: Fransa, Türkiye ile karşılıklılık ilkesinin bulunduğu ülkelerden biridir. Bu durum, Fransa mahkemelerinden veya noterinden alınan boşanma kararlarının Türkiye'de tenfiz edilmesinin önünde yasal bir engel bulunmadığı anlamına gelir. Bu, özellikle nafaka, velayet, tazminat veya mal paylaşımı gibi icrai hükümler içeren kararlar için büyük bir kolaylıktır.
Fransa'da Noter Tasdikli Anlaşmalı Boşanma ("divorce par consentement mutuel par acte d'avocat")
Fransa'da 2017 yılından itibaren yürürlüğe giren yeni düzenlemeyle, eşlerin anlaşmalı boşanmaları, avukatları aracılığıyla hazırlanan bir anlaşma ("convention") ile noter huzurunda gerçekleştirilebilmektedir. Bu prosedürde, eşlerin her biri kendi avukatını tutar ve avukatlar, eşlerin üzerinde anlaştığı boşanma şartlarını detaylandıran bir anlaşma taslağı hazırlarlar. Çocuklardan biri yargıçtan duruşma talep etmedikçe yargıcın dahil olması gerekmez. Anlaşma kesinleştikten sonra, avukatlar tarafından notere gönderilir ve noter, boşanmayı onaylayan bir belge ("attestation de divorce") sağlar. Boşanma bu tarihte yürürlüğe girer. Bu tür boşanmaların, özellikle Avrupa Birliği dışındaki bazı ülkeler tarafından tanınmayabileceği belirtilmiştir. Türkiye yönünden tanıma/tenfiz sürecinde bu boşanma türünü kabul etmektedir.
Boşanma Kararının Türkiye'de Tanınması ve Tenfizi Yöntemleri
Fransa mahkemelerinden veya noterinden alınan boşanma kararının Türkiye'de hukuki geçerlilik kazanması için iki ana yol bulunmaktadır: Dava yoluyla tanıma ve tenfiz (mahkeme süreci) ve idari yolla tescil (Nüfus Müdürlüğü/Konsolosluk süreci). Her iki yöntem de kendine özgü şartlar ve prosedürler içerir.
I. Dava Yoluyla Tanıma ve Tenfiz (Mahkeme Süreci)
Bu yöntem, özellikle boşanma kararının yanı sıra velayet, nafaka, tazminat veya mal paylaşımı gibi icrai hükümlerin de Türkiye'de uygulanması istendiğinde zorunludur.
Dava Süreci, Tebligat İşlemleri ve Süreyi Etkileyen Faktörler
Dava, yabancı mahkemece aleyhine boşanma kararı verilen eski eşe karşı açılır. Dava süresini en çok etkileyen faktör, yurt dışına yapılacak tebligat (bildirim) işlemleridir. Bu işlemler Türk tebligat hukuku ve uluslararası anlaşmalar çerçevesinde yürütülür ve usulüne uygun yapılmaması süreci çok uzatabilir. Özellikle davalının adresinin doğru tespiti ve tebligatın usulüne uygun yapılması kritik öneme sahiptir.
Davanın hızlı sonuçlanması için tarafların Türkiye'de avukatlar tarafından temsil edilmesi büyük önem taşır. Avukatlar aracılığıyla yapılan tebligatlar, uluslararası tebligat süreçlerinin karmaşıklığını ortadan kaldırarak süreyi önemli ölçüde kısaltır. Adli takvim ve mahkemenin yoğunluğu da dava süresini etkileyebilir.
Tanıma ve Tenfiz Kararının Hukuki Sonuçları
Nüfus Kayıtlarına Etkisi: Tanıma kararı alındığında, yabancı ilamın kesin hüküm etkisi Türk hukukunda geçerli hale gelir ve nüfus kayıtlarındaki evlilik durumu boşanma olarak güncellenir. Bu, Türkiye'de resmi olarak boşanmış sayılmanın temel adımıdır.
Velayet, Nafaka, Tazminat, Mal Paylaşımı: Boşanma kararının yanı sıra velayet, nafaka, tazminat veya mal paylaşımı gibi icrai hükümler içeren kararların Türkiye'de uygulanabilmesi için tenfiz kararı alınması gerekir. Velayet konusunda Türk mahkemesi, çocuğun üstün menfaatini gözeterek yabancı kararı tanırken velayet kararını yeniden değerlendirebilir.
II. İdari Yolla Tescil (Nüfus Müdürlüğü/Konsolosluk Süreci)
Bu yöntem, 2017 yılında Nüfus Hizmetleri Kanunu'na eklenen 27/A maddesi ile mümkün hale gelmiş olup, özellikle sadece boşanma kararının nüfus kayıtlarına işlenmesi istendiğinde daha hızlı ve pratik bir çözüm sunar. Ancak bazı şartların yerine getirilmesi zor olduğu için dava açma yoluna mecbur kalınmaktadır.
Sınırlama: Bu idari tescil sadece boşanma kararının kendisi için geçerlidir. Boşanmanın fer'i hükümleri (nafaka, velayet, tazminat, mal paylaşımı gibi icrai nitelikteki kararlar) idari yolla tescil edilemez ve bunların Türkiye'de uygulanabilmesi için mutlaka dava yoluyla tenfiz sürecinin tamamlanması gerekir.
Velayet Durumu Özel Hükmü: Eğer yabancı mahkeme kararında velayete ilişkin bir hüküm yoksa veya ergin olmayan çocuk varsa, nüfus müdürlüğü bu durumu aile mahkemesine bildirir. Mahkeme, çocuğun üstün menfaatini gözeterek re'sen (kendiliğinden) bir velayet hükmü kurar (ihbar davası). Bu durum, boşanmanın idari tescilini engellemez, ancak velayet konusunda ayrı bir yargı süreci başlatır.
Başvuru Şartları
Tarafların Birlikte Başvurusu Esastır:
İdari yolla tescil için eşlerin her ikisinin de bizzat, kanuni temsilcileri ya da avukatları/vekilleri aracılığıyla başvurması zorunludur.
Başvuru anında birlikte hazır olmaları şart değildir; başvurular aynı anda veya ayrı zamanlarda yapılabilir.
Ayrı zamanlarda yapılması halinde, diğer tarafın ilk başvurudan itibaren 90 gün içinde aynı başvuru makamına başvurması gerekir.
Başvuru süreci aynı Konsolosluk üzerinden ilerlemelidir.
Karşı taraf imza atmaya mecbur değildir, bu durumda başvuru ücretinizi geri alamazsınız.
Tek Taraflı Başvuru İstisnaları:
Taraflardan birinin vefat etmesi, yabancı uyruklu tarafın adresinin tespit edilememesi veya ulaşılamaması, yabancı uyruklu tarafın başvuruyu kabul etmemesi veya kasıtlı olarak kaçınması gibi özel durumlarda, Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek taraflı başvurusu kabul edilebilir. Bu istisnalar, mağduriyetleri önlemek amacıyla getirilmiştir.
Diğer Şartlar:
Yabancı ülke adli veya idari makamı tarafından verilen kararın kesinleşmiş olması.
Kararın Türk kamu düzenine açıkça aykırı olmaması.
Türkiye'de devam eden ve/veya reddedilmiş boşanma veya tanıma-tenfiz davasının bulunmaması.
Çok vatandaşlık durumunda, yabancı vatandaşlığın Türk makamlarına bildirilmiş olması.
Taraflardan birinin veya vekilinin yabancı uyruklu olması ve Türkçe bilmemesi halinde, başvuru anında konsolosluk yeminli tercüman listesinde kayıtlı bir tercümanın hazır bulunması.
Gerekli Belgeler (İdari Tescil İçin)
Başvuru Formu.
Aile kütüğüne tescili talep edilen, usulüne göre onaylanmış kararın aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış sureti.
Boşanma kararının kesinleşmiş olduğuna dair şerh veya belge ve Türkçe tercümesi
Boşanma kararının aslı üzerine alınacak Apostil şerhi ve Türkçe tercümesi
İlgili ilamın yeminli tercüman tarafından yapılmış ve noter veya konsolosluk tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi.
Kimlik veya pasaport fotokopileri (Türk vatandaşları için), yabancılar için noter tasdikli Türkçe tercümeleri.
Vekil aracılığıyla başvuruluyorsa, noter tarafından düzenlenmiş fotoğraflı özel vekaletnamenin aslı veya onaylanmış aslına uygun örneği.
Fransa'daki Türkiye Konsolosluklarının Özel Uygulamaları
Fransa'daki Türk Konsoloslukları, genel şartlara ek olarak kendi bölgelerine özgü veya detaylandırılmış bazı uygulamalara sahip olabilirler.
Paris Türkiye Başkonsolosluğu: Genel başvuru şartları geçerlidir. Özellikle Fransız vatandaşlığı bildirimi ve Türkçe bilmeyen yabancı uyruklu taraflar veya vekilleri için başvuru anında Konsolosluğun yeminli tercümanlar listesinde kayıtlı bir tercümanın hazır bulunması şartları vurgulanmıştır.
İletişim bilgileri: 44 rue de Sèvres 92100 Boulogne-Billancourt/France; consulat.paris@mfa.gov.tr; +33 1 47 12 30 30.
Lyon Türkiye Başkonsolosluğu: Genel başvuru şartları ve gerekli belgeler listesi detaylı olarak belirtilmiştir. Çevirilerin konsolosluk noter servisi tarafından onaylanabilmesi için mutlaka kendi listelerinde yer alan tercümanlardan biri tarafından yapılması gerektiği belirtilmiştir. Noter Servisi'nde yapılan işlemlerin ücretli olduğu da belirtilmiştir.
Marsilya Türkiye Başkonsolosluğu: Genel başvuru şartları ve belgeler listesi detaylı olarak verilmiştir. Özellikle Fransız noterinde gerçekleşen boşanmalar için, noter onay belgesinin (Attestation) aslına öncelikle Apostil şerhi tatbik edilmesi, ardından konsolosluğun yeminli tercümanlar listesindeki bir tercüman tarafından Türkçeye çevrilmesi ve Boşanma Servisi'nde imza tasdiki yaptırılması gerektiği vurgulanmıştır. Ayrıca, Türk mahkemelerinde halen devam eden veya tanımanın evvelce reddedildiğine dair bir boşanma davasının bulunmadığı yönünde adli makamlardan alınan belge istenmektedir.
Strazburg Türkiye Başkonsolosluğu: Genel başvuru şartları ve belgeler listesi detaylı olarak belirtilmiştir. Noter huzurunda boşanma durumunda, boşanma protokollerinin Apostil şerhli ve Türkçe tercümeli olması gerektiği vurgulanmıştır. Eşlerden birinin gelememesi halinde diğer eşin vekalet verebileceği, ancak vekalet verilen eşin başvurusundan sonra gelemeyen eşin 90 gün içerisinde gelmesi gerektiği, aksi takdirde çiftlerin birlikte başvuru yapmalarının zorunlu olduğu belirtilmiştir. İşlem ücretleri de belirtilmiştir (örn. 19 Euro tasdik + kişi başına 10 Euro).
Sıkça Sorulan Sorular ve Pratik Tavsiyeler
Fransa’da boşanmanıza rağmen Türkiye’de nüfus kütüğünde halen evli gözükmenizin hukuki sonuçları nelerdir?
Bu durum, Türkiye'de yeniden evlenme, miras hakları (eşlerin birbirine mirasçı olması ve evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerin devamı), soyadı kullanımı, çocukların velayeti ve diğer medeni haklar açısından ciddi hukuki sorunlara yol açar. Örneğin, kişi Türkiye'de yasal olarak yeniden evlenemezken, miras açısından eski eşiyle hala evli görünebilir ve bu durum, miras hukuku açısından beklenmedik sonuçlar doğurabilir. Evlilik birliğinden doğan yükümlülükler de devam ettiğinden, hukuki belirsizlikler ve mağduriyetler yaşanabilir.
Kişiler, Fransa'da boşanmış olsalar dahi Türkiye'de hala evli göründükleri için, yeni bir evlilik yapamazlar ve mevcut evlilik birliğinden doğan mirasçılık gibi yükümlülükleri devam eder. Eski eşle iletişimin zamanla kopması, tebligat süreçlerini içinden çıkılmaz hale getirebilir ve dava masraflarını öngörülemez şekilde artırabilir. Ayrıca, kararın icra edilebilirliği üzerindeki 10 yıllık zamanaşımı süresi, nafaka, tazminat veya mal paylaşımı gibi icrai hükümlerin Türkiye'de uygulanabilme kabiliyetini kaybetme riski taşır. Bu durum, bireylerin hukuki haklarını tam olarak kullanamamalarına ve uzun vadede kişisel ve mali mağduriyetler yaşamalarına neden olabilir. Bu nedenle, boşanma kararının alınmasının ardından sürecin mümkün olan en kısa sürede başlatılması, olası tüm risklerin önüne geçmek açısından büyük önem taşır.
Duruşmalara Katılmak Zorunlu mudur?
Boşanmaya ilişkin tanıma ve tenfiz davası açan kişinin Türkiye'de bir avukatla temsil edilmesi halinde duruşmalara katılması zorunlu değildir. Avukat, müvekkili adına tüm yasal süreçleri yürütebilir. Her iki eşin de Türkiye'de birer avukat tutması, özellikle tebligatların avukatlara yapılması sayesinde dava sürecini önemli ölçüde hızlandırır.
Avukatlık Desteğinin Önemi ve Sürece Katkıları
Tanıma ve tenfiz süreci, uluslararası özel hukuk ve usul hukuku kuralları içerdiğinden karmaşık olabilir. Özellikle belgelerin hazırlanması (Apostil, yeminli tercüme, noter/konsolosluk onayı), dava dilekçesinin usulüne uygun hazırlanması, yetkili mahkemenin belirlenmesi ve uluslararası tebligat işlemlerinin takibi gibi konularda hukuki destek almak, sürecin doğru, hızlı ve eksiksiz ilerlemesini sağlar. Alanında uzman bir avukat, olası hak kayıplarının önüne geçebilir ve müvekkilinin Türkiye'ye gelmesine gerek kalmadan süreci yürütebilir.
Sonuç
Fransa'da alınan boşanma kararının Türkiye'de hukuki geçerlilik kazanması, bireylerin medeni durumlarını netleştirmeleri ve olası hukuki sorunların önüne geçmeleri açısından hayati öneme sahiptir. Türk hukuku, bu süreci hem mahkeme yoluyla (tanıma ve tenfiz davası) hem de belirli şartlar altında idari yolla (Nüfus Müdürlüğü/Konsolosluk tescili) yürütme imkanı sunmaktadır. Fransa ile Türkiye arasındaki karşılıklılık ilişkisi, özellikle tenfiz süreçlerini kolaylaştıran önemli bir faktördür. Sürecin karmaşıklığı, gerekli belgelerin eksiksiz temini ve uluslararası tebligat gibi prosedürel zorluklar göz önüne alındığında, alanında uzman bir avukattan hukuki destek almak, sürecin hızlı, doğru ve sorunsuz ilerlemesi için en doğru yaklaşımdır. Gecikmelerin hukuki ve pratik açıdan ciddi olumsuz sonuçlar doğurabileceği unutulmamalıdır.
İletişim: info@damsehlawfirm.com
Bu rehber, sağlanan bilgilendirme amacıyla oluşturulmuştur ve yasal ve hukuki danışmanlık niteliği taşımaz. Başvuru yapmadan önce mutlaka profesyonel hukuki destek için bize başvurunuz.
